Tανζανίτης: Ο εντυπωσιακός πολύτιμος λίθος που έγινε το νέο trend στα κοσμήματα
ΤΟΥ ΑΡΓΥΡΗ ΠΑΓΑΡΤΑΝΗ
18 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2025 – 7:24
Ο πιο πρόσφατος χρονικά από τους πολύτιμους λίθους ήδη έχει αποκτήσει παθιασμένο κοινό λόγω του ιδιαίτερου χρώματος και της σπανιότητάς του.
Ο τανζανίτης, ένα από τα πιο σπάνια και εντυπωσιακά πολύτιμα πετράδια στον κόσμο, έχει καταφέρει να κλέψει την καρδιά όσων λατρεύουν τα κοσμήματα, αλλά και των συλλεκτών πολύτιμων λίθων. Από τη σκιά του όρους Κιλιμάντζαρο, του μοναδικού σημείου στον πλανήτη όπου έχει εντοπιστεί, το μοναδικό αυτό πετράδι εντυπωσιάζει με την εκπληκτική του μπλε-μοβ απόχρωση, η οποία μεταβάλλεται υπό διαφορετικές γωνίες φωτός. Η σπανιότητά του, σε συνδυασμό με την όλο και περισσότερο αυξανόμενη ζήτηση, το καθιστούν ένα από τα πιο περιζήτητα κοσμήματα της εποχής.
Η Sarah Jessica Parker με κόσμημα Tiffany με τανζανίτη και διαμάντια από τη συλλογή Blue Book 2013. Photo: © Steve Eichner/WWD via Getty Images/ Ideal Image
H Tiffany & Co., μια από τις πιο εμβληματικές εταιρείες κοσμημάτων στον κόσμο, πήρε τον τανζανίτη σχεδόν υπό την… προστασία της, του άλλαξε όνομα για να «περάσει» καλύτερα στην παγκόσμια αγορά και το λανσάρει ήδη ως το ιδανικό πετράδι για να δοθεί ως δώρο σε πρόσωπα που έχουν γενέθλια τον μήνα Δεκέμβριο ή σε ζευγάρια που κλείνουν την ασημένια επέτειο του γάμου τους. Ο τανζανίτης, αν και όχι ακόμα ευρέως γνωστός, έχει «σπρώξει» όσο χρειάζεται για να καταλάβει τη δική του θέση στην αγορά των πολύτιμων λίθων.
Ενα σπάνιο και πολύτιμο ορυκτό
Ο τανζανίτης ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1967 στις παρυφές του Όρους Κιλιμάντζαρο στην επαρχία Αρούσα της Τανζανία. Έχει γίνει ιδιαίτερα γνωστός για το εντυπωσιακό μπλε-μοβ χρώμα του, το οποίο είναι αποτέλεσμα της χημικής σύνθεσης και της μοναδικής του δομής. Ο τανζανίτης είναι μία ποικιλία του ορυκτού ζωρίτης και ανήκει στην κατηγορία των πυροξένων, ενώ η έντονη χρωματική του ποικιλία οφείλεται στην παρουσία ιόντων βανάδιου και χρωμίου.
Είναι ένα σχετικά σκληρό ορυκτό, με σκληρότητα 6.5-7 στην κλίμακα Mohs, γεγονός που το καθιστά κατάλληλο για κοσμήματα και άλλες διακοσμητικές χρήσεις. Η σπανιότητά του και η περιορισμένη εξόρυξή του μόνο σε μια περιοχή του κόσμου τον καθιστούν ως ένα από τα πιο περιζήτητα και ακριβότερα πετράδια. Αν και συνήθως βρίσκεται σε μπλε ή μπλε-μοβ αποχρώσεις, η ακριβής απόχρωσή του μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τον τύπο της επεξεργασίας του.
Το κολιέ Tiffany Céleste Peacock με 17 cushion-cut τανζανίτες. Photo: @tiffanyandco/Instagram
Σκουλαρίκια Tiffany High Jewelry σε λευκόχρυσο 18 καρατίων με τανζανίτες. Photo: Photo: @tiffanyandco/Instagram
Η ιστορία της ανακάλυψης
Εδώ υπάρχουν δύο εκδοχές, η τοπική και η διεθνής. Σύμφωνα με την ιστορία που καταγράφεται στην Τανζανία, ο πρώτος που παρατήρησε τα πετράδια με την έντονη μπλε απόχρωση ήταν ο γεωλόγος Τζουμάνε Νγκόμα. Έκανε, μάλιστα, την πρώτη εξόρυξη με πενιχρά μέσα στους λόφους Mirerani στην περιοχή Kiteto, κι ήταν αυτός που έδωσε τα πετράδια για επεξεργασία και ανάλυση, ώστε να αποκαλυφθεί η σύστασή τους. Για την ανακάλυψή του αυτή έλαβε τρία χρόνια αργότερα πιστοποιητικό αναγνώρισης από τον τότε πρόεδρο της χώρας Τζούλιους Νιερέρε, μαζί με ένα συμβολικό χρηματικό ποσό.
Σημαντικό ρόλο, πάντως, στην κατηγοριοποίηση του τανζανίτη έπαιξε και ο Χανς Μέρκλε. Ο Γερμανός γεωλόγος εργαζόταν για λογαριασμό της γερμανικής εταιρείας Tanzania Gemstones Ltd. Έχοντας αναλάβει την αποστολή να εξερευνήσει την περιοχή για την πιθανότητα εξόρυξης πολύτιμων λίθων, ήταν ο πρώτος που είδε τα πετράδια του Νγκόμα και χρησιμοποίησε τις διεθνείς του επαφές για να στείλει δείγματα σε εργαστήρια της Ευρώπης και της Ινδίας. Αρχικά, ο Μέρκλε θεώρησε ότι ήταν μια νέα ποικιλία ζαφειριού, αλλά, μετά από περαιτέρω ανάλυση και μελέτη, συνειδητοποίησε ότι πρόκειται για ένα εντελώς διαφορετικό ορυκτό. Το 1970, η ανακάλυψη αυτή αναγνωρίστηκε επίσημα.
Προφανώς το όνομα «τανζανίτης» έχει σχέση με την Τανζανία, το κράτος στα όρια του οποίου βρέθηκε η μοναδική ποσότητα του πολύτιμου λίθου που υπάρχει μέχρι σήμερα. Το όνομα, όμως, ήταν μια εμπορική έμπνευση της εταιρείας Tiffany & Co. Η αρχική ονομασία που έδωσε η διεθνής επιστημονική κοινότητα στο πέτρωμα ήταν «μπλε ζωρίτης» (blue zoisite), αλλά αυτό θεωρήθηκε άκρως… αντιεμπορικό από τον Χένρι Πλατ, τον δισέγγονο του εμβληματικού Λούις Κόμφορτ Τίφανι και επικεφαλής της εταιρείας. Ο Πλατ υποστήριξε ότι το όνομα έπρεπε να αλλάξει αμέσως, διότι η αγγλική του εκφορά (blue zoisite) ακουγόταν σαν “blue suicide”, δηλαδή «μπλε αυτοκτονία»! Κάλεσε, λοιπόν, έκτακτο συμβούλιο της εταιρείας για να βρεθεί νέο όνομα και τελικά αποφασίστηκε να προβληθεί περισσότερο το όνομα της χώρας, που θα τόνιζε και τη μοναδικότητά του. Επί χρόνια, μάλιστα, η Tiffany & Co. είχε υιοθετήσει ένα πολύ γουστόζικο σλόγκαν για τον τανζανίτη: «Θα τον βρείτε μόνο σε δύο μέρη του κόσμου, στην Τανζανία και στα Tiffany’s»!
H τιμή του τανζανίτη καθορίζεται από το χρώμα και την καθαρότητά του. Photo: @tanzaniteexperience/Instagram
Σπάνια ή εξαιρετικά μεγάλα κομμάτια τανζανίτη κυμαίνονται ανάμεσα σε 5.000-10.000 ευρώ το καράτι. Photo: @tanzaniteexperience/Instagram
Από το 2010 το μοναδικό ορυχείο τανζανίτη στον κόσμο ελέγχεται κατά 50% από την κρατική Εταιρεία Εξορύξεων της Τανζανίας (STAMICO) και κατά 50% από την Richland Resources. Επί πολλά χρόνια, πάντως, το ορυχείο ήταν μάλλον ανεξέλεγκτο, με συνέπεια μεγάλη ποσότητα τανζανίτη να φεύγει παράνομα από εκεί. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 2,5 εκ. καράτια «διέρρεαν» στην αγορά κοσμημάτων με υπόγειους τρόπους κάθε χρόνο. Το 2018 η κυβέρνηση της Τανζανίας αποφάσισε το προφανές, να χτίσει ένα τείχος 15 μέτρων ύψους γύρω από το ορυχείο, ώστε να εμποδίσει την άμεση πρόσβαση. Η παραγωγή αυξήθηκε θεαματικά: Από 147,7 κιλά πετρώματος που είχαν πιστοποιηθεί το 2017, η εξόρυξη έφτασε στα 781,2 κιλά το 2019! Τα αποθέματα τανζανίτη με τους σημερινούς ρυθμούς εξόρυξης θα τελειώσουν το 2040.
Όσο για την τιμή του, αυτή καθορίζεται από τους κανόνες και τις προδιαγραφές που ισχύουν και για τους άλλους πολύτιμους λίθους και κυρίως τα διαμάντια. Το χρώμα και η καθαρότητα παίζουν τον μεγαλύτερο ρόλο στην τιμολόγηση. Ενδεικτικά, η μέση τιμή τανζανίτη υψηλής ποιότητας με έντονη μπλε ή μπλε-μωβ απόχρωση και χωρίς ατέλειες, μπορεί να φτάσει και τα 1.500-3.000 ευρώ ανά καράτι. Υπάρχουν, βέβαια, και σπάνια ή εξαιρετικά μεγάλα κομμάτια τανζανίτη που κυμαίνονται ανάμεσα σε 5.000-10.000 ευρώ το καράτι.
Eξωτερική Φωτογραφία: © SunChan/ Getty Images/ Ideal Image
- 18.02.2025 | 7:24 πμ
